Yerba mate czy herbata? Oto jest pytanie!
W internecie często można spotkać się z określeniem „herbata yerba mate”. Użycie tego określenia często wywołuje żywe dyskusje i jest przedmiotem dywagacji. Rzeczywiście, yerba mate i herbata są do siebie bardzo podobne - obydwa napoje przyrządza się ze specjalnie obrobionych wcześniej liści, które zalewa się gorącą wodą. Parzenie herbaty i yerba mate może wiązać się z pewnym rytuałem. W dodatku, zarówno herbata, jak i yerba mate, zawierają wiele witamin i minerałów, a przede wszystkim kofeinę - choć w różnym stężeniu. Dlaczego więc yerba mate nie jest herbatą?
Yerba mate i herbata - czym się różnią?
Według Słownika Języka Polskiego PWN, słowo „herbata” oznacza „roślinę o skórzastych liściach, pochodzącą z południowo-wschodniej Azji” oraz „młode liście i pączki tej rośliny, z których przyrządza się napar”. Wikipedia z kolei podaje definicję: „herbata - napar przyrządzany z liści i pąków grupy roślin, nazywanych tą samą nazwą, należących do rodzaju kamelia (Camellia). Rośliny te są do siebie podobne, traktowane jako odrębne gatunki lub odmiany jednego gatunku - herbaty chińskiej (Camellia sinensis)”. Jak wiemy, yerba mate to napój, który powstaje z liści ostrokrzewu paragwajskiego. Zgodnie więc z definicją, mówiąc o yerba mate, nie powinno się używać określenia „herbata”, ponieważ powstaje z innej rośliny, rosnącej w zupełnie innej części świata. Z drugiej strony, słownik PWN podaje jeszcze jedno znaczenie słowa „herbata”: „napar z różnych ziół”. Taka definicja nieco bardziej zbliża yerba mate i herbatę. Podobieństwo widoczne jest też w samej konstrukcji obu wyrazów. Polskie słowo „herbata”, to zbitka dwóch łacińskich wyrazów „herba” - „zioło” i „thea”, które jest zlatynizowaną wersją chińskiej nazwy rośliny Camellia sinensis, zapisywanej znakiem 茶, który w zależności od dialektu wymawia się „tê” lub „chá”. Nazwa „yerba mate” z kolei prawdopodobnie została wymyślona przez jezuitów, którzy przybyli do Ameryki Południowej w XVII wieku. „Yerba” to połączenie słów: hiszpańskiego „hierba”, portugalskiego „erva” i łacińskiego „herba”, które oznaczają „ziele”. „Mate” z kolei wywodzi się od słowa „mati”, które w języku keczua oznacza tykwę - naczynie, w którym przyrządza się napar z rośliny. Odczytując w ten sposób dosłowne znaczenia słów „herbata” i „yerba mate” można zauważyć, że obydwa odnoszą się do „ziela”.
Skąd wzięło się określenie „herbata yerba mate”?
Nazywanie yerba mate „herbatą” wzięło się prawdopodobnie - znów - od jezuitów, którzy próbowali rozpropagować indiańskie ziele w Europie. Z pewnością łatwiej było przedstawić europejczykom nowy produkt, porównując go do czegoś, co już było im znane, a na dodatek bardzo popularne, czyli do herbaty chińskiej. Po jezuitach zostały więc takie określenia jak „herbata paragwajska”, „herbata jezuicka” czy „herbata misyjna”, a z tego łatwo powstało połączenie „herbata yerba mate”.
Czy nazywanie yerba mate „herbatą” jest więc poprawne?
I tak, i nie. Z pewnością, użycie określenia „herbata” w stosunku do yerba mate nie będzie straszliwym błędem i najgorszą zbrodnią językową. Wielu zagorzałych fanów zielonego naparu z Ameryki Południowej mogłoby się jednak oburzyć, bo w gruncie rzeczy yerba mate i herbata nie są tym samym i warto rozdzielać te dwa pojęcia. Najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest więc nazywanie cudownego napoju zza Oceanu Atlantyckiego po prostu „yerba mate” lub „napar z ostrokrzewu paragwajskiego”. Z drugiej strony, chcąc przykładowo wytłumaczyć czym jest yerba mate komuś, kto nigdy nie miał z nią do czynienia, łatwiej będzie odnieść się do napoju, który każdy zna i prawdopodobnie pije każdego dnia. Warto zaznaczyć przy tym istotne różnice.
Przeczytaj również:
