Kawa brazylijska. Odkrywamy tajemnice królestwa kawy

W dzisiejszym wpisie odbiegniemy nieco od tematu yerba mate. Kawa – poranna towarzyszka milionów osób na całym świecie. Dodaje energii, pobudza zmysły i przyciąga niepowtarzalnym smakiem i aromatem. Na rynku dostępnych jest wiele rodzajów i gatunków kaw, ale wielu za najlepszą uznaje kawę brazylijską. Dlaczego tak jest, jak smakuje kawa z Brazylii i skąd w ogóle wzięła się w tym kraju? Kawa kolumbijska czy brazylijska – która jest lepsza? Sprawdzamy to!

Spis treści:

1. Statystyki nie kłamią. Najwięcej kawy pochodzi z Brazylii
2. Trochę historii… Skąd wzięła się kawa w Brazylii?
3. Jaką kawę piją Brazylijczycy?
4. Najlepsza brazylijska kawa? W stylu craft!

Statystyki nie kłamią. Najwięcej kawy pochodzi z Brazylii

Brazylia to prawdziwe królestwo kawy. W kraju Samby uprawia się i produkuje jej najwięcej – pod tym względem Brazylia ponad dwukrotnie przebija znajdujący się na drugim miejscu w światowych statystykach Wietnam. Rocznie powstaje tu około 4 milionów ton kawy, co stanowi aż 1/3 światowej produkcji! Plantacje, położone między innymi w Minas Gerais, Espírito Santo i São Paulo, rozciągają się łącznie na prawie 30 tysiącach kilometrów kwadratowych. Każdego dnia z brazylijskich manufaktur wysyłane są tysiące worków z kawą do portu w Santos, a stamtąd wyruszają w daleką podróż w najdalsze zakątki świata. Wreszcie kawa trafia do sklepów, następnie do domów, ekspresów i ostatecznie do naszych filiżanek, a my możemy cieszyć się wspaniałym smakiem oryginalnej kawy brazylijskiej. Czego chcieć więcej?

Trochę historii… Skąd wzięła się kawa w Brazylii?

Dziś Brazylia jest mistrzem w produkcji kawy, ale nie zawsze tak było. Jeszcze 300 lat temu Brazylijczycy nie mieli o niej pojęcia. Według legend ludzkość poznała kawę 1000 lat temu za sprawą etiopskiego pasterza, imieniem Kaldi, który zauważył, że jego kozy są bardzo pobudzone po zjedzeniu nieznanej mu dotąd rośliny. Kaldi zebrał kilka owoców rośliny i zaniósł do miejscowego szamana, który postanowił przyrządzić z nich napar. Napój był nie tylko bardzo smaczny i aromatyczny, ale okazało się również, że ma niezwykłe właściwości – usuwa zmęczenie, poprawia koncentrację i dodaje energii. Wkrótce informacja o cudownej roślinie i pobudzającym naparze rozniosła się po innych etiopskich plemionach, a za sprawą kupców dotarła do innych państw. Tak też kawę poznano na całym świecie.

W Brazylii kawa pojawiła się stosunkowo niedawno, bo „zaledwie” 300 lat temu. Sprowadzili ją Portugalczycy, którzy w tamtym czasie tworzyli na terenie Brazylii kolonię. Przybysze z odległej Europy, zakochani w smaku cudownego, czarnego napoju, byli bardzo zawiedzeni, że w Brazylii kawy nie ma wcale. Sprowadzanie kawy przez ocean było skomplikowane i czasochłonne, dlatego wpadli na pomysł rozpoczęcia własnej uprawy. Potrzebowali do tego sadzonek, a tak się złożyło, że w sąsiadującej z Brazylią Gujanie plantacje kawy miały się bardzo dobrze. Niestety, Gujańczycy traktowali je jak największy skarb i nie chcieli dzielić się sadzonkami ze swoimi sąsiadami. Uknuto więc spisek. Do Gujany wysłany został bardzo przystojny młodzieniec, pułkownik Francisco de Melo Palheta. Oficjalnie – w celach dyplomatycznych, nieoficjalnie – jego zadaniem było wykradnięcie cennych sadzonek. Ostatecznie wyszło tak, że Francisco rozkochał w sobie żonę gubernatora Gujany, a ta na pożegnanie wręczyła mu bukiet kwiatów, w którym ukryte były nasiona kawowca.

Ile jest prawdy w tej historii? Tego nie wie nikt, wiemy natomiast, że kawa trafiła do Brazylii w pierwszej połowie XVIII wieku, a dzięki ogromnej popularności, rynek kawy poszybował w górę błyskawicznie. Już na początku XX wieku Brazylia pokrywała 80% światowego rynku, a dalsza produkcja mogła znacząco zachwiać gospodarką. W latach 30. ubiegłego wieku utworzono Instytut Kawy, który narzucił brazylijskim plantatorom ograniczenia – za każdą nową sadzonkę należało uiścić dodatkową opłatę, a nadwyżki z produkcji kawy niszczono, aby nie było jej za dużo.

Jaką kawę piją Brazylijczycy?

Dość już teorii, przejdźmy do konkretów. Jak to się dzieje, że kawa z Brazylii jest tak dobra? Jak smakuje kawa brazylijska i dlaczego to właśnie po nią sięgamy najczęściej?

Jak powstaje najlepsza na świecie kawa brazylijska?

Kawowiec to specyficzna roślina, która potrzebuje odpowiednich warunków, aby móc w pełni ukazać swoje walory. Obszar, na którym możliwa jest uprawa kawy, nazywa się „pasem kawowym” i rozciąga się między zwrotnikami Raka i Koziorożca. W Brazylii kawa ma wprost idealne warunki uprawy. Subtropikalny klimat cechuje się wysokimi temperaturami, co w połączeniu z obfitymi opadami, daje dużą wilgotność powietrza. Górzysty teren pokryty jest bardzo żyzną glebą, bogatą w cenne sole mineralne. Kawę uprawia się na wysokości około 800-1200 metrów nad poziomem morza – rośliny są dobrze oświetlone przez słońce, ale jednocześnie chronią się w cieniu bujnego, tropikalnego lasu. Wysokość uprawy ma wpływ na smak kawy – dla przykładu rosnąca wyżej kawa kolumbijska jest bardziej kwaskowata i wyraźniej czuć w niej owocowe nuty. Ogromny wpływ na smak i jakość kawy ma także sposób obróbki dojrzałych, zebranych z plantacji owoców. W odróżnieniu od innych krajów, gdzie głównie stosuje się tak zwaną „mokrą” obróbkę, polegającą na mechanicznym oddzieleniu miąższu od nasion, w Brazylii ziarna kawy poddaje się obróbce „suchej”, naturalnej – w promieniach słońca.

Kawa brazylijska – różnorodność gatunków i smaków

W Brazylii uprawia się dwa gatunki kawy: delikatną arabikę i (w mniejszym stopniu) robustę – cięższą, intensywniejszą i mocniejszą w działaniu. Mówi się, że kawa brazylijska ma najbardziej klasyczny smak wśród wszystkich kaw świata. Wypada doskonale w każdym wydaniu – jako „mała czarna” bez dodatków czy w połączeniu z mlekiem. Ogólnie jej smak określa się jako lekki, prawie całkiem pozbawiony goryczy, z wyczuwalnymi czekoladowymi i orzechowymi nutami, z ciężkim body i słodkim finiszem. W praktyce wśród kaw brazylijskich można wyróżnić kilka rodzajów i odmian, są to między innymi:

• caturra, czyli odmiana gatunku bourbon. Mniej słodka, za to bardziej kwaskowa i orzeźwiająca,
• catuai – hybryda caturry i mundo novo. Bardzo wytrzymała i urodzajna odmiana kawy, w smaku podobna do caturry,
• maragogype – charakteryzuje się bardzo dużymi ziarnami, nawet dwa-trzy razy większymi niż ziarna innych odmian. Ma delikatny, owocowo-orzechowy posmak.

Cafe com leite czy cafezinho? Oryginalna kawa brazylijska

Brazylijczycy nie tylko uprawiają i produkują kawę, uwielbiają także ją pić. Czarny napój to nieodłączny element ich codziennego życia. Mocna i słodka kawa brazylijska to coś, co lubią najbardziej. Rankiem, do śniadania, zwykle piją cafe com leite, czyli kawę uzupełnioną gorącym, spienionym i gęstym mlekiem. W ciągu dnia, praktycznie o każdej porze, sięgają po charakterystyczne, bardzo słodkie espresso – cafezinho.

Najlepsza brazylijska kawa? W stylu craft!

Ogromna skala produkcji kawy brazylijskiej ma niestety wpływ na jakość produktu, który trafia do konsumentów. W pogoni za zyskami, producenci wybierają mniej czasochłonne i tańsze metody produkcji, które zakładają wykorzystanie maszyn, zamiast pracy ludzkich rąk. W ten sposób powstaje kawa przemysłowa, która jest tańsza, jest jej więcej, lepiej się sprzedaje, ale jest niższej jakości. Na szczęście są wyjątki i wśród kaw z Brazylii można znaleźć prawdziwe perełki należące do segmentu „premium” i „speciality”. Jednym z przykładów jest ziarnista, kraftowa kawa Mary Rose, którą znajdziecie w naszym sklepie. To, co wyróżnia kawę Mary Rose od innych produktów dostępnych na rynku, to uniwersalny stopień palenia omniroast, który pozwala na przyrządzenie naparu praktycznie dowolną metodą – bez zastanawiania się, jaki rodzaj wybrać! Dostępne są trzy rodzaje kawy brazylijskiej, w zależności od regionu, z którego pochodzą: Mogiana, Cerrado i Guaxupe. Każda z nich delikatnie różni się profilem smakowym, choć wszystkie łączą przyjemne, orzechowo-czekoladowo-mleczne nuty, niska kwasowość i ciężkie body. Polecamy poeksperymentować i spróbować każdej z nich, aby odnaleźć własny smak!

Źródła informacji:

1. Wikipedia: Kawa, Coffee, List of countries by coffee production, Coffee production in Brazil.
2. I. Graboń, Kawa. Instrukcja obsługi najpopularniejszego napoju na świecie, 2017.
3. J. Hoffmann, The World Atlas of Coffee, 2014.
4. International Coffee Organization.