Zielona herbata – jej właściwości i działanie. Odkrywamy sekrety zielonej herbaty

Yerba mate to nasze paliwo i niemal nie wyobrażamy sobie dnia bez porcji kofeiny w południowoamerykańskim wydaniu. Czasem jednak mamy ochotę na coś delikatniejszego, szczególnie podczas popołudniowego lub wieczornego relaksu. Idealnym rozwiązaniem jest zielona herbata, a wspaniały, głęboki aromat i orzeźwiający smak, to nie jedyne jej zalety. Co znajduje się w zielonej herbacie, jak działa i jakie ma właściwości? W dzisiejszym wpisie odkrywamy wszystkie jej tajemnice!

Spis treści:

1. Zielona herbata czy czarna? Różnice, pochodzenie i rodzaje herbat
2. Zielona herbata – właściwości, skład i działanie na organizm
3. Zielona herbata – przeciwwskazania i możliwe skutki uboczne
4. Zielona herbata na noc – czy warto pić ją wieczorem?
5. Zielona herbata – jak parzyć?

Zielona herbata czy czarna? Różnice, pochodzenie i rodzaje herbat

Herbata, zaraz po wodzie, jest jednym z najczęściej spożywanych napojów na świecie. Występuje w kilku rodzajach i ponad tysiącu odmian, choć wszystkie pochodzą od jednej rośliny – Camellia sinensis, której niezwykłe właściwości odkryte zostały przez Chińczyków tysiące lat temu. Największą popularnością cieszy się herbata czarna, tuż za nią najczęściej pije się herbatę zieloną. Mamy też herbatę czerwoną, białą, żółtą, a nawet… niebieską! Co je różni i skąd wzięły się „kolorowe” nazwy? Sekret tkwi w kolorze suchych liści herbaty i naparu, który z nich powstaje, a wpływ na to ma sposób ich obróbki. Czarna herbata poddawana jest intensywnej fermentacji, podczas której liście przybierają ciemną barwę, a w efekcie napar z nich cechuje się ciemnym, miedziano-brązowym odcieniem, tymczasem liście herbaty zielonej poddawane są minimalnej obróbce. Świeżo zebrane listki więdną i schną w naturalny sposób, jednak tuż przed procesem suszenia, poddawane są działaniu wysokiej temperatury, co zatrzymuje proces utleniania (fermentacji) i pozwala zachować ich kolor, subtelny smak i cenne właściwości. Nie bez powodu właśnie zielona herbata uznawana jest za jedną z najzdrowszych, ale o tym dokładniej opowiemy w dalszej części tekstu. Dziś przenosimy się z Ameryki Południowej w podróż po Azji!

Japońska zielona herbata – historia i odmiany

Zielona herbata ma entuzjastów na całym świecie, ale szczególne uznanie znalazła wśród mieszkańców Japonii, gdzie zyskała miano napoju narodowego. Japończycy piją zieloną herbatę bez umiaru, traktując ją niemal na równi z wodą! Jest ona nieodłącznym elementem ich codziennego życia, ale także ważnym symbolem tradycji i kultury. Po raz pierwszy zetknęli się z nią około VIII wieku za sprawą dwóch buddyjskich mnichów, którzy powrócili z podróży do Chin. Japończycy pokochali smak herbaty, jednak początkowo była ona zarezerwowana tylko dla arystokracji i wysoko postawionych w hierarchii mnichów, na dodatek w momencie, gdy Japonia odwróciła się od chińskiej kultury, na kilkaset lat prawie całkiem zapomniano o herbacie. Miłość do wspaniałego, chińskiego naparu powróciła w XII wieku, gdy dwa kraje ponownie zacieśniły więzi dyplomatyczne, zaś ojcem popularyzacji herbaty stał się japoński mnich Eisai, autor pierwszego w historii dzieła pisanego poświęconego herbacie, w którym opisał metody uprawy, przetwarzania i właściwości rośliny oraz działanie i zastosowanie powstałego z niej naparu. Z przywiezioną z Chin herbatą Japończycy zaczęli eksperymentować, odkrywając różne metody obróbki, czego efektem był odmienny smak, aromat i kolor naparu.

Odmiany zielonej herbaty:

• sencha – jedna z najpopularniejszych odmian zielonej herbaty. Pochodzi z pierwszego lub drugiego zbioru liści, które podczas wzrostu są eksponowane na promienie słoneczne. Cechuje się delikatnym, świeżym, nieco goryczkowym smakiem;
• gyokuro – najwyższej jakości zielona herbata. Powstaje z liści, które na 21 dni przed zbiorem są zacieniane, co skutkuje w intensywniejszej produkcji aminokwasów, chlorofilu i L-teaniny, efektem czego jest intensywniejsza, zielona barwa liści;
• matcha – zielona herbata w formie bardzo drobno zmielonego proszku. Podobnie jak w przypadku herbaty gyokuro, matcha powstaje z liści, które na kilka tygodni przed zbiorem osłania się przed promieniami słońca, co ma wpływ na ich właściwości, barwę i smak. Po wysuszeniu liście są powoli i uważnie ścierane za pomocą kamiennych żaren na drobny, jedwabisty pył. Matcha jest kluczowym elementem japońskiej ceremonii parzenia herbaty, ale też służy jako codzienny napar, a drobny, herbaciany proszek często dodaje się do różnych potraw i deserów. Więcej na temat matchy możecie przeczytać na naszym blogu;
• genmaicha – jedna z ciekawszych odmian zielonej herbaty, czyli sencha lub bancha (herbata o niższej jakości) z dodatkiem prażonego ryżu.

Zielona herbata – właściwości, skład i działanie na organizm

Japończycy wieki temu rozsmakowali się w zielonej herbacie, a ich delikatne podniebienia i wrażliwe nosy miały dobre przeczucie – okazuje się, że zielona herbata ma do zaoferowania znacznie więcej niż tylko wyjątkowy smak i aromat! Jak wspomnieliśmy na początku, wszystkie rodzaje herbaty pochodzą od tej samej rośliny, dlatego ich skład chemiczny jest bardzo podobny. Różne metody produkcji sprawiają jednak, że dostrzegalne są pewne różnice w zawartości poszczególnych składników, a to z kolei przekłada się na nieco odmienne właściwości i działanie każdego z rodzajów herbaty.

Jakie właściwości ma zielona herbata? Składniki i ich wpływ na zdrowie

Podobnie jak w każdej innej odmianie, tak i w zielonej herbacie, znajdziemy alkaloidy, głównie kofeinę, czyli substancję, która działa pobudzająco na ośrodkowy układ nerwowy, usuwając zmęczenie, zwiększając koncentrację, poprawiając refleks i wpływając na poprawę nastroju. Ważnym składnikiem herbaty są polifenole – katechiny i ich pochodne, które stanowią potężną broń w walce z wolnymi rodnikami. Poprzez swoje działanie chronią komórki organizmu przed starzeniem i wieloma chorobami. Kolejnym ważnym składnikiem herbaty, w tym również herbaty zielonej, są aminokwasy, wśród których szczególnie wyróżnia się L-teanina – działa relaksująco, poprawia funkcje poznawcze i stan emocjonalny, a także chroni przed chorobami układu krążenia i nowotworami. Działanie przeciwutleniające, przeciwnowotworowe i chroniące układ krążenia przypisuje się również licznie występującym w herbacie saponinom, zaś witaminy (B, C i E) oraz minerały (wapń, magnez, chrom, mangan, żelazo, cynk, fosfor, potas i inne) sprawiają, że regularnie spożywana zielona herbata kompleksowo poprawia działanie całego organizmu.

Zielona herbata a odchudzanie – czy naprawdę wspiera spalanie tłuszczu?

Gdyby zielona herbata była superbohaterką, jej mocą byłaby wszechstronność! Prowadzone na przestrzeni wielu lat badania dowiodły, że jej dobroczynne działanie wspiera organizm na wielu obszarach. Poprawa działania układu nerwowego i sercowo-naczynowego, wspieranie odporności, walka ze szkodliwymi bakteriami to tylko niektóre z jej niezwykłych zdolności. Okazuje się, że picie zielonej herbaty ma wiele wspólnego z dbaniem o smukłą sylwetkę. Na forach internetowych i portalach społecznościowych często pojawia się pytanie: „czy zielona herbata odchudza?” Rzeczywiście, regularne picie zielonej herbaty nie tylko może wpłynąć na poprawę funkcjonowania układu pokarmowego, co ma istotne znaczenie podczas odchudzania, ale może wpłynąć też na uregulowanie gospodarki cukrowej organizmu oraz osłabienie emulgacji tłuszczu, poprzez hamowanie lipazy żołądkowej i trzustkowej. Oczywiście, herbata sama w sobie nie sprawi, że zbędne kilogramy cudownie znikną, a obwód w talii zmniejszy się z dnia na dzień, ale zdecydowanie warto wprowadzić ją do codziennej, zbilansowanej diety!

Zielona herbata – przeciwwskazania i możliwe skutki uboczne

Zieloną herbatę można śmiało nazwać „eliksirem zdrowia”, ale tak jak w przypadku każdego napoju i produktu spożywczego, nawet najbardziej naturalnego, zdrowego i najwyższej jakości, sprawdza się zasada, że co za dużo, to niezdrowo. Zielona herbata zawiera kofeinę – choć nie jest jej dużo, to osoby wrażliwe na tę substancję mogą odczuć jej działanie. Spożywania kofeiny, a zatem także nadmiernych ilości zielonej herbaty, powinny unikać kobiety w ciąży, kobiety karmiące piersią oraz małe dzieci. Spokojne mogą być natomiast osoby cierpiące na nadciśnienie. Choć kofeina podnosi ciśnienie, to oprócz niej zielona herbata zawiera sporą ilość katechin, a te z kolei przyczyniają się do obniżenia ciśnienia tętniczego krwi. Oczywiście warto w tym miejscu dodać, że każdy organizm jest inny i zupełnie inaczej może reagować na różne substancje. Zielona herbata pita w niewielkiej ilości nie jest szkodliwa, nawet w ciąży, jednak warto obserwować swoje samopoczucie, a w przypadku poważnych chorób i schorzeń, skonsultować się z lekarzem.

Zielona herbata na noc – czy warto pić ją wieczorem?

Kilka akapitów wcześniej wspomnieliśmy, że w zielonej herbacie znajduje się kofeina. Nasuwa się więc pytanie, czy zielona herbata dobrze pobudza i może zastąpić kawę? A jeśli ma pobudzające działanie, to czy można pić ją wieczorem? Zawartość kofeiny w herbacie różni się w zależności od odmiany i sposobu parzenia, ale jest nieporównywalnie mniejsza niż w kawie. Przyjmuje się, że filiżanka zielonej herbaty zawiera około 20-35 mg kofeiny. Dla porównania, filiżanka czarnej herbaty to jednorazowa dawka około 45 mg kofeiny, zaś filiżanka kawy zawiera około 100-140 mg kofeiny. Wniosek? Osoby szukające alternatywy dla kawy, dobrego źródła pobudzenia, z pewnością nie znajdą go w zielonej herbacie. Filiżanka rześkiej senchy rano bardziej rozgrzeje niż rozbudzi, a po południu pomoże przyjemnie się zrelaksować. Jednocześnie, napar z zielonej herbaty pomoże delikatnie zachować czujność i jasność umysłu, dlatego nie polecamy picia jej na noc, tuż przed snem.

Jak parzyć zieloną herbatę?

Podobnie jak z każdym innym naparem, tak i w przypadku herbaty sposób parzenia ma znaczenie. Listki zielonej herbaty potraktowane zbyt gorącą wodą lub parzone zbyt długo, oddają naparowi intensywny, gorzki i nieprzyjemny smak. Sposób parzenia zielonej herbaty różni się w zależności od odmiany – a tych jest wiele, ale w dużym skrócie można przyjąć, że optymalna temperatura wody powinna wynosić około 60-80 °C, natomiast czas parzenia nie powinien być dłuższy niż 2-3 minuty. Warto dodać, że liście zielonej herbaty można parzyć kilkukrotnie, do momentu aż utracą smak i aromat, a każde kolejne zaparzenie pozwoli odkryć nowe nuty i akcenty smakowe. Niektórzy uważają wręcz, że to właśnie drugie zalanie zielonej herbaty jest najbardziej wartościowe.

Napar z zielonej herbaty to prawdziwa uczta dla ciała i ducha, ale chcąc w pełni korzystać z jej bogactwa i niezwykłych walorów, warto sięgać po produkty najwyższej jakości. Choć w naszym sklepie specjalizujemy się przede wszystkim w temacie yerba mate, znalazło się także miejsce dla wspaniałych herbat z całego świata. W kategorii poświęconej herbacie zielonej znajdziecie wysokiej jakości herbatę bez dodatków, matchę, intrygujące herbaciane kompozycje z dodatkami oraz spektakularne herbaty kwitnące. Zapraszamy do delektowania się aromatami i odkrywania nowych smaków!

FAQ - najczęściej zadawane pytania o zieloną herbatę

Na co pomaga zielona herbata?

Zielona herbata wspiera działanie układu krążenia i nerwowego, poprawia przemianę materii, pomaga w utrzymaniu prawidłowej wagi oraz działa antyoksydacyjnie. Dzięki katechinom i L-teaninie wspiera koncentrację i odporność.

Czy zielona herbata pobudza?

Tak, ale delikatnie. Zielona herbata zawiera mniej kofeiny niż kawa, więc nie powoduje gwałtownego pobudzenia. Oferuje raczej łagodne orzeźwienie i poprawę skupienia bez efektu „roztrzęsienia”.

Czy zielona herbata obniża czy podnosi ciśnienie?

Zielona herbata może pozytywnie wpływać na ciśnienie. Zawarte w niej katechiny wspierają elastyczność naczyń krwionośnych i mogą obniżać ciśnienie, mimo że napar zawiera niewielką ilość kofeiny.

Czy można pić zieloną herbatę na noc?

Lepiej unikać jej tuż przed snem. Choć zawiera mniej kofeiny niż kawa, może lekkim pobudzeniem utrudnić zasypianie. Najlepiej pić ją w ciągu dnia lub po południu.

Jakie są przeciwwskazania do picia zielonej herbaty?

Zielona herbata w umiarkowanych ilościach jest bezpieczna, ale osoby wrażliwe na kofeinę, kobiety w ciąży i karmiące piersią powinny zachować ostrożność. Przy chorobach przewlekłych warto skonsultować się z lekarzem.

Przeczytaj także:

Herbata rozgrzewająca – jesienne i zimowe napary pełne aromatu, smaku i ciepła

Herbaty ziołowe i owocowe – naturalna alternatywa dla naparów z kofeiną

Źródła informacji:

1. Wikipedia: Zielona herbata.
2. V.R. Sinija, H.N. Mishra, Green tea: Health benefits, Journal of Nutritional & Environmental Medicine, 2008.
3. C. Cabrera, R. Artacho, R. Giménez, Beneficial Effects of Green Tea – A Review, Journal of the American College of Nutrition, 2006.