Skład yerba mate pod lupą. Witaminy, mikro- i makroelementy w ostrokrzewie paragwajskim
Ponad pół wieku temu prestiżowy Instytut Pasteura z Paryża potwierdził, że yerba mate zawiera niemal wszystkie minerały i witaminy kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Na dodatek trudno jest znaleźć drugą taką roślinę jak yerba mate, z tak bogatym składem. W dzisiejszym tekście przyjrzymy się bliżej substancjom występującym w ostrokrzewie paragwajskim i scharakteryzujemy ich wpływ na organizm oraz ewentualne konsekwencje niedoborów.
Spis treści:
- Co znajduje się w yerba mate? Skład ostrokrzewu paragwajskiego
- Mikroelementy i makroelementy w yerba mate. Czym się różnią i dlaczego są tak ważne?
- Yerba mate – witaminy
- Co jeszcze znajdziemy w yerba mate?
Co znajduje się w yerba mate? Skład ostrokrzewu paragwajskiego
Najlepszym źródłem wiedzy na temat mikro- i makroelementów oraz witamin zawartych w yerba mate są tabele składników odżywczych umieszczane na niektórych opakowaniach. Poniżej zebraliśmy informacje zebrane z etykiet najpopularniejszych marek yerba mate (Amanda, Pajarito, Rosamonte, Selecta, Taragüi, Verde Mate, Guarani i CBSé). Laikowi trudno jednak będzie ocenić, jak obecność i stężenie poszczególnych składników przekłada się na zdrowie i samopoczucie. Warto więc przybliżyć i szerzej omówić właściwości występujących w yerbie składników, dlatego w dalszej części tekstu dokładnie omówimy jej skład i każdy z elementów.
| Co znajduje się w yerba mate? | Średnia zawartość w 50 g suszu: |
|---|---|
| kalorie | 4-50 kcal |
| białko | 1-3 g |
| tłuszcz | 0 g |
| węglowodany | 0,2-10 g |
| cukry | 0-2,5 g |
| błonnik | 0-1,4 mg |
| sód | 0-61 mg |
| potas | 0-500 mg |
| magnez | 75-185 mg |
| wapń | 1-4% |
| żelazo | 2% |
| witamina B1 | 0,21 mg |
| witamina B2 | 0,39 mg |
| witamina B5 | 3,3 mg |
| witamina C | 2% |
Mikroelementy i makroelementy w yerba mate. Czym się różnią i dlaczego są tak ważne?
Mikro- i makroelementy to nic innego jak minerały niezbędne do prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu. Podział nie odnosi się do substancji samych w sobie, lecz tego, jakie jest zapotrzebowanie organizmu na konkretny składnik. Makroelementy to składniki główne, których potrzebujemy najwięcej. Dzienne zapotrzebowanie na makroelementy przekracza 100 miligramów. Mikroelementy są to z kolei substancje, które również są bardzo istotne w kontekście prawidłowego funkcjonowania organizmu, ale zapotrzebowanie na nie jest śladowe, a dzienna dawka powinna wynosić nie więcej niż 100 miligramów. Warto pamiętać przy tym, że każdy organizm jest inny, a co za tym idzie, indywidualne zapotrzebowanie na składniki mineralne każdego człowieka może się nieco różnić. Na różnice mogą także wpływać takie czynniki jak m.in. stres, niewłaściwa dieta, niedożywienie, choroby czy aktywność fizyczna. Dobrze zbilansowana dieta to klucz do zdrowia. A jakie mikro- i makroelementy dostarczy nam napar z yerba mate? Przyjrzyjmy się uważnie!
Mikroelementy w yerba mate:
- Żelazo – jest podstawowym i najważniejszym składnikiem hemoglobiny i odpowiada za transport tlenu w organizmie. Jego niedobór może być przyczyną anemii. Średnie dzienne zapotrzebowanie na żelazo u osoby dorosłej to około 15 miligramów.
- Cynk – składnik wielu enzymów, odpowiada za stabilność błon komórkowych. Jest niezbędny do prawidłowej syntezy kwasów nukleinowych i białka. Ponadto wpływa na libido. Zbyt mało cynku w diecie może nieść szereg nieprzyjemnych konsekwencji, takich jak: wypadanie włosów, częstsze zapadanie na różnego rodzaju infekcje, a nawet pogorszenie wzroku.
- Krzem – zwany potocznie „pierwiastkiem życia”. Odpowiada za stan uzębienia i kości oraz włosów i paznokci. Ponadto działa przeciwzapalnie i usprawnia pracę nerek. Niedobory krzemu wiążą się z szybszym starzeniem skóry. Z wiekiem spada ilość krzemu w organizmie, dlatego jego suplementacja jest szczególnie istotna w przypadku osób w podeszłym wieku.
Makroelementy w yerba mate:
- Magnez – jeden z kluczowych pierwiastków dla funkcjonowania organizmu. Nie sposób zebrać w jednym miejscu i wymienić wszystkie aspekty zdrowotne, na jakie wpływa. Wśród najistotniejszych wymienia się prawidłową pracę układu nerwowego, odporność oraz budowę kości, mięśni i tkanek miękkich. Niedobór magnezu może przynieść szereg negatywnych skutków, takich jak: skurcze, drętwienie kończyn, bóle głowy i uczucie zmęczenia. Nic dziwnego, że bogata w ten minerał dieta to podstawa zdrowia i dobrego samopoczucia. Na szczęście, pijąc yerba mate, możemy z powodzeniem uzupełniać dzienne zapotrzebowanie na magnez.
- Potas – pierwiastek odpowiadający przede wszystkim za gospodarkę wodno-elektrolitową i utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej. Ponadto bierze udział w metabolizmie węglowodanów i białek, wpływa na perystaltykę jelit i reguluje pracę serca i innych mięśni. Niedobory potasu mogą przynieść negatywne skutki w postaci nadciśnienia, skurczy mięśni, zawrotów głowy i problemów z koncentracją.
- Wapń – kluczowy pierwiastek dla budowy i zdrowej kondycji kości i zębów. Ponadto, odgrywa rolę w regulacji niektórych hormonów, m.in. odpowiadających za skurcze serca. Ma znaczenie również dla krzepnięcia krwii oraz przewodzenia impulsów nerwowych. Niedobory wapnia mogą z kolei prowadzić do osłabienia kondycji włosów, paznokci i układu kostnego oraz zaburzenia krzepliwości krwii.
- Fosfor – obok wapnia to jeden z najistotniejszych makroelementów odpowiadających za zdrowe kości i uzębienie. Ponadto uczestniczy on w przewodzeniu bodźców nerwowych. Do niedoborów fosforu w organizmie dochodzi rzadko, może on jednak prowadzić do osłabienia mięśni i tzw. osteomalacji, czyli krzywicy.
Yerba mate – witaminy
Skład yerba mate to nie tylko minerały. Oprócz mikro- i makroelementów, yerba bogata jest również w witaminy, czyli związki chemiczne różnej budowy niezbędne do funkcjonowania organizmu. Producenci yerba mate oraz niektóre źródła naukowe podają, że w naparze na bazie ostrokrzewu paragwajskiego znajdują się między innymi:
- witamina A – jest niezbędna dla prawidłowego widzenia, wspiera układ immunologiczny i zmniejsza ryzyko rozwoju nowotworów. Odpowiada także za stan włosów, skóry i paznokci, przyspiesza gojenie ran oraz pomaga w zwalczaniu bakterii i wirusów.
- witamina B1 (tiamina) – wpływa na prawidłowe działanie układu nerwowego i uczestniczy w przemianie białek, węglowodanów i tłuszczów w energię. Jej niedobory mogą doprowadzić do zaburzenia krążenia i różnego rodzaju zaburzeń układu nerwowego.
- witamina B2 (ryboflawina) – istotna m.in. dla funkcjonowania błon śluzowych, przewodu pokarmowego i układu nerwowego. W przypadku niedoboru może dojść do zawrotów głowy, problemów z koncentracją, a nawet zaburzeń wzroku.
- witamina B3 (niacyna) – pełni ważną rolę w tworzeniu czerwonych ciałek krwii i wykazuje pozytywny wpływ na układ nerwowy. Jej niedobory wynikają w głównej mierze z nieodpowiedniej, ubogiej w cenne związki chemiczne diety. Mogą objawiać się stanami zapalnymi organów i doprowadzić do ciężkich chorób, takich jak np. pelagra.
- witamina B5 (kwas pantotenowy) – kluczowa dla syntezy niektórych hormonów oraz metabolizmu tłuszczów, białek i cukrów. Wykazuje pozytywny wpływ na kondycję włosów, gojenie ran i może pomóc zapobiegać zmęczeniu. Niedobór witaminy B5 może doprowadzić do zaburzeń układu nerwowego, objawiających się stanami depresyjnymi czy nadmierną drażliwością.
- witamina B6 (pirydoksyna) – istotna w przemianie i rozkładzie aminokwasów, tłuszczów oraz węglowodanów. Wpływa na poprawne funkcjonowanie układu nerwowego i wspiera odporność. Niedobór pirydoksyny może mieć poważne konsekwencje, takie jak: apatia, bezsenność i stany depresyjne.
- witamina B9 (kwas foliowy) – wykazuje pozytywny wpływ na układ nerwowy i mózg, reguluje funkcjonowanie komórek, wspomaga pracę wątroby, żołądka i jelit. Niedobór kwasu foliowego może doprowadzić do niedokrwistości makrocytowej, bezsenności, roztargnienia, a nawet depresji.
- witamina B12 (cyjanokobalamina) – istotna dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i bierze udział w wytwarzaniu czerwonych krwinek. Niedobór cyjanokobalaminy może spowodować niedokrwistość, problemy z układem pokarmowym i szereg objawów neurologicznych.
- witamina C (kwas askorbinowy) – kluczowa dla wzmacniania odporności organizmu, ponadto wspiera układ krwionośny i obniża poziom cholesterolu. Jej braki mogą doprowadzić do samoistnego krwawienia, osłabienia, przerostu dziąseł, bólu mięśni i stawów. Na szczęście w dzisiejszych czasach niedobory kwasu askorbinowego występują dość rzadko.
- witamina E – to jeden z najsilniejszych antyoksydantów. Niszczy wolne rodniki oraz hamuje utlenianie tłuszczów, co w rezultacie pomaga obniżyć poziom „złego cholesterolu”. Niedobór witaminy E objawia się poprzez: anemię, osłabienie koncentracji, zmęczenie, pogorszenie wzroku i zwiększoną podatność na infekcje.
Co jeszcze znajdziemy w yerba mate?
W matero pełnym pysznego naparu z ostrokrzewu paragwajskiego znajdziemy znacznie więcej interesujących związków niż same minerały i witaminy. Jako pierwsze warte wymienienia są alkaloidy purynowe, czyli zasadowe związki organiczne, pochodzenia roślinnego, które wykazują silne działanie na organizm ludzki. Wśród alkaloidów w yerba mate znajduje się kofeina, teobromina i teofilina, które wpływają na działanie ośrodkowego układu nerwowego, pobudzając organizm do działania i dodając mu więcej energii. W yerba mate znajdują się także związki fenolowe, które odgrywają istotną rolę poprzez działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwnowotworowe. Wśród fenoli w yerbie wymienia się m.in.: kwas kofeinowy, kwas ferulowy, kwas p-kumarowy i kwas chlorogenowy. Kolejną grupą związków, które można wymienić w składzie yerba mate są saponiny. Ich zadaniem jest zakłócanie metabolizmu cholesterolu i opóźnianie wchłaniania tłuszczu poprzez hamowanie aktywności lipazy trzustkowej. Niektóre wymienione wcześniej witaminy, minerały oraz związki organiczne należą do grupy polifenoli. Mają one bardzo silne działanie przeciwutleniające – zwalczają wolne rodniki w organizmie, co przekłada się na zwiększenie odporności na choroby układu krwionośnego i nowotwory. Jednym z najważniejszych polifenoli występujących w yerba mate jest kwas chlorogenowy.
Jak sami widzicie, skład chemiczny yerba mate obfituje w liczne cenne dla organizmu związki. Napar na bazie ostrokrzewu paragwajskiego może być zatem doskonałym uzupełnieniem codziennej diety. Picie yerba mate wyjdzie nam na zdrowie!
Źródła informacji:
- Wikipedia: Yerba mate.
- C.I. Heck, E.G. De Mejia, Yerba Mate Tea (Ilex paraguariensis): A Comprehensive Review on Chemistry, Health Implications, and Technological Considerations, Journal of Food Science, 2007.
- D. H. Markowicz Bastos, D. M. de Oliveira, R. Lobato, T. Matsumoto, P. de Oliveira Carvalho, M. L. Ribeiro, Yerba maté: Pharmacological Properties, Research and Biotechnology, Medicinal and Aromatic Plant Science and Biotechnology, 2007.
- A. Gawron-Gzella, J. Chanaj-Kaczmarek, J. Cielecka-Piontek, Yerba Mate – A Long but Current History, Nutrients, 2021.
Autor:
Piotrek (MATE-NERD)
Piotrek to prawdziwy ekspert od yerba mate. Wie dosłownie wszystko na temat ostrokrzewu paragwajskiego – od nasionka po susz, który trafia do jego matero. Analizuje skład, pochodzenie i metody parzenia z pasją, która mogłaby zaimponować nawet samemu Albertowi Einsteinowi. Uwielbia kuchenne eksperymenty z yerbą w roli głównej, które nie zawsze kończą się najlepiej… ale udanymi kombinacjami chętnie dzieli się na blogu.
