Herbata. Liściasta czy w torebkach?

Tysiące lat temu odkryli ją Chińczycy. Zachwycili się jej smakiem, a dziś pije się ją na całym świecie. Jedni traktują ją jako element codziennej rutyny, pijąc do posiłków, podczas przerwy w pracy lub podczas popołudniowego relaksu. Dla innych jest to ważny element tradycyjnych ceremonii i rytuałów. Herbata. Dlaczego jest tak popularna? Jaka jest najlepsza - w torebkach czy herbata liściasta? Czy jest zdrowa? Zapraszamy do lektury!

Spis treści:

1. Zacznijmy od początku… Historia odkrycia herbaty
2. Sześć kolorów, ta sama roślina. Rodzaje herbaty
3. Herbata liściasta czy w saszetkach - jaka jest najlepsza?
4. Herbata liściasta - jak parzyć?
5. Kup herbatę w naszym sklepie internetowym!

Zacznijmy od początku… Historia odkrycia herbaty

Pewna chińska legenda mówi, że herbata została odkryta zupełnym przypadkiem około 5 tysięcy lat temu przez mitycznego cesarza Shennonga. Władca ów miał w zwyczaju pijać gorącą, przegotowaną wodę. Pewnego dnia, gdy przechadzał się po cesarskim ogrodzie i jak zwykle popijał wrzątek z naczynka, postanowił odpocząć w cieniu jednego z rosnących nieopodal krzewów. Gdy tak siedział i relaksował się wśród otaczającej go bujnej roślinności, niepostrzeżenie do naczynka z wodą, które trzymał w dłoni, wpadło kilka liści z pobliskiego krzewu. Po pewnym czasie liście zabarwiły wodę bursztynową barwą. Zaciekawiony władca postanowił spróbować napoju. Okazało się, że nie tylko ma ciekawy wygląd i piękny zapach, ale też jest bardzo smaczny. Zachwycony cesarz od tej pory zamiast czystej, gorącej wody, zaczął pić napar z liści krzewu rosnącego w jego ogrodzie. Zafascynowany swoim odkryciem, postanowił rozpowszechnić picie naparu w całym państwie.

Nie ma pewności, czy historia ta jest prawdziwa, bo pierwsze zapiski na temat herbaty, czyli naparu z liści rośliny o łacińskiej nazwie Camellia sinensis, pochodzą z X wieku p.n.e. Około 800 roku n.e. pierwsze nasiona herbaty przywiezione zostały do Japonii. W XVI wieku herbatę poznali Rosjanie - za sprawą kontaktów dyplomatycznych z Chinami. W drugiej połowie XVII wieku, sprowadzona z Chin przez kupców, dotarła do Londynu. W 1826 roku Brytyjczycy odkryli krzewy herbaciane rosnące dziko w indyjskim Asamie. Powstały tam liczne plantacje, które rozwinęły się na tyle, że obecnie Indie zajmują drugie miejsce w rankingu największych producentów herbaty - tuż za Chinami. W Polsce herbata pojawiła się po raz pierwszy w XVII wieku. Dotarła do nas prawdopodobnie z Francji, za sprawą francuskiej księżniczki, a później królowej Polski - Marii Ludwiki Gonzagi. Na początku herbata nie przypadła Polakom do gustu. Nie potrafili jej parzyć, w dodatku susz, jaki trafiał do naszego kraju, był bardzo złej jakości. Pojawiało się wiele opinii, że herbata jest wręcz szkodliwa dla zdrowia. Modę na picie herbaty rozpropagował dopiero w XVIII wieku król Stanisław August Poniatowski. Organizował słynne „obiady czwartkowe”, podczas których częstował swoich gości herbatą, wymyślnymi jak na tamte realia deserami i trunkami. Zwyczaj picia herbaty funkcjonował jednak tylko wśród elit - na dworze królewskim i dworach magnackich. Reszta społeczeństwa traktowała ją jako lek na niestrawność i złe samopoczucie. Dopiero w XIX wieku Polacy nauczyli się prawidłowo przyrządzać i pić herbatę. Podpatrzyli ten zwyczaj u rosyjskich żołnierzy, wśród których powszechne było picie intensywnego czaju. Obecnie herbatę pijemy na co dzień, jest jednym z podstawowych produktów spożywczych w naszych domach. Według badań statystycznych, 80 % Polaków pije herbatę każdego dnia, a w 2016 roku zajęliśmy 10. miejsce w światowym rankingu spożycia herbaty.

Sześć kolorów, ta sama roślina. Rodzaje herbaty

Zdecydowanie najpopularniejszym rodzajem herbaty jest jej czarna odmiana. Tuż za nią dużą popularnością cieszy się herbata zielona. Do tej palety barw dochodzą także herbaty białe, żółte, czerwone i niebieskie. Na dodatek, szacuje się, że na świecie istnieje około 1500 różnych odmian. A teraz zaskoczenie: wszystkie te rodzaje pochodzą z jednej rośliny - Camellia sinensis, czyli herbaty chińskiej. Dzieli się je w zależności od stopnia utlenienia liści rośliny i sposobu ich obróbki, a „kolorowa” nazwa danego rodzaju herbaty odnosi się do barwy naparu z niej powstającego lub koloru obrobionych liści.

• herbata czarna - najpopularniejsza ze wszystkich. Nazwę zawdzięcza barwie liści, które ciemnieją podczas procesu fermentacji. Wyróżnia się mocnym, intensywnym, przyjemnie cierpkim smakiem, a napar z niej przygotowany ma miedziano-brązowy odcień. Pije się ją na całym świecie, choć w Chinach i Japonii przegrywa nieco z herbatą zieloną. W Polsce aż 90 % konsumentów preferuje czarną herbatę ponad innymi jej rodzajami. Najpopularniejsze gatunki, których nazwy pochodzą od regionu uprawy herbaty, to assam, darjeeling, ceylon i yunnan. Wyróżnić można też kilka popularnych mieszanek, jak na przykład Earl Grey - czarna herbata aromatyzowana olejkiem z bergamotki, czy English Breakfast Tea - intensywna kompozycja kilku gatunków.
• herbata zielona - w odróżnieniu od czarnej herbaty, poddawana jest minimalnej obróbce. Zebrane liście więdną i schną. Krótko po zebraniu poddawane są działaniu wysokiej temperatury (za pomocą pary wodnej - w Japonii lub poprzez prażenie - w Chinach), co zatrzymuje proces fermentacji. Efektem tych działań jest subtelny, delikatny smak naparu. Liście zachowują swoją zieloną barwę i zawarte w nich cenne witaminy i minerały. Zielona herbata uchodzi za najzdrowszą ze wszystkich rodzajów. Zatrzymanie procesu utleniania powoduje też, że zielona herbata zachowuje świeży, trawiasty, orzeźwiający smak. Choć zyskuje coraz większą popularność na całym świecie, to najwięcej pije się jej w krajach azjatyckich. Traktowana jest tam nie tylko jako produkt spożywczy, ale ma też znaczenie kulturowe. Najpopularniejsze jej gatunki, to pochodzące z Chin i Japonii sencha, genmaicha, gunpowder czy matcha.
• herbata biała - podobnie, jak herbata zielona, nie podlega fermentacji. Powstaje z młodych pączków i liści herbaty, a napar z niej przygotowany ma jasnosłomkową barwę. Jest bardzo łagodna w smaku - najłagodniejsza ze wszystkich rodzajów. Mimo łagodnego charakteru, zawiera dość sporo kofeiny. Porównując skalę produkcji czarnej i zielonej herbaty, biała odmiana produkowana jest na niewielu plantacjach położonych w Chinach i Indiach. Jest jedną z najdroższych herbat, przez co nie jest tak popularna.
• herbata czerwona - a tak właściwie pu-erh, to herbata postfermentowana - przechodzi dodatkowy proces utleniania, przez co barwa przetworzonych liści staje się jeszcze ciemniejsza niż w przypadku herbaty czarnej. Nazwa pochodzi od regionu Pu’er, na południu Chin, skąd się wywodzi. Istnieją dwa rodzaje czerwonej herbaty, które różnią się sposobem produkcji - Sheng i Shu. Pu-erh Sheng poddawany jest leżakowaniu przez nawet kilkadziesiąt lat. Dojrzewa i starzeje się w naturalny sposób. Pu-erh Shu to czerwona herbata, która poddawana jest działaniu pary wodnej i wysokiej temperatury, co przyspiesza proces fermentacji. Badania dowiodły, że czerwona herbata może wspomagać proces odchudzania.
• herbata niebieska - nazywana też herbatą turkusową lub szmaragdową. Właściwą nazwą jest oolong, co w języku chińskim oznacza „czarny smok”. Susz ma lekko niebieską barwę. Poziom fermentacji liści wypada pomiędzy herbatą czarną a zieloną. Obróbka składa się z kilku etapów: więdnięcie liści herbaty na słońcu lub wietrze, chłodzenie w zacienionym miejscu, podrzucanie liści w bambusowych koszach lub specjalnych maszynach w celu wykruszenia ich krawędzi, podpiekanie - ma to na celu zatrzymanie fermentacji, skręcanie liści i formowanie ich w kulki, prażenie w niskiej temperaturze, w celu osuszenia listków. Napar przypomina barwą herbatę zieloną. W smaku i aromacie wyczuwalne są słodkie, kwiatowe i owocowe nuty.
• herbata żółta - to najrzadszy ze wszystkich rodzajów herbaty, uznawana jest za najszlachetniejszą. Nazywana jest herbatą „cesarską”. Według legendy, podczas panowania chińskiej dynastii Qing, była zarezerwowana wyłącznie dla cesarza, a osobę, która odważyła się jej napić, czekała śmierć. Jakby tego było mało, oryginalna receptura produkcji i sporządzenia herbaty zaginęła na przestrzeni wieków. Odtworzono ją w latach 80. XX wieku, jednak nie ma możliwości weryfikacji, jak wiernie udało się ją odwzorować. Podobnie jak herbatę pu-erh, żółtą herbatę poddaje się podwójnej fermentacji. Po zbiorze, liście herbaty podgrzewa się, studzi, suszy, a następnie znów podgrzewa. Proces ten powtarza się kilkukrotnie. Barwa naparu przypomina herbatę zieloną, choć jest bardziej żółta. W smaku jest lekko cierpka, ale pozostawia delikatnie słodki posmak.

Herbata liściasta czy w saszetkach - jaka jest najlepsza?

Rodzajów i gatunków herbat jest tak dużo i są one tak różnorodne, że trudno jest określić, która z nich jest najlepsza. Różnią się smakiem, zapachem, kolorem, sposobem produkcji i parzenia. Każda z nich wykazuje też nieco inne właściwości. Wiele zależy od tego, czego oczekujemy od herbaty. Jest jednak jedna bardzo ważna zasada. Jaka? Herbata liściasta jest najlepsza! Najpopularniejsze formy sprzedaży herbaty to: sypana (liściasta), w piramidkach i w torebkach. Nieporównywalnie najlepszej jakości herbata to ta, która jest w formie liściastej. Są to całe (lub łamane), wysuszone liście herbaty, które pod wpływem ciepłej wody rozwijają się tak, że bez problemu możemy obejrzeć ich kształt. Wadą jest to, że oprócz kubka, do jej przyrządzenia potrzebny jest także zaparzacz. Bez niego dostające się do ust liście mogą odebrać całą przyjemność z picia herbaty. Pod względem wygody sporządzania naparu zdecydowanie wygrywa ekspresowa herbata w torebkach. Przygotowanie naparu sprowadza się do zagotowania wody, wrzucenia saszetki do kubka i zalania jej wrzątkiem. Te dwie formy różni także cena. Rzecz w tym, że do produkcji herbaty w torebkach zazwyczaj używa się zmielonych liści. Często do małych torebeczek wrzucane są wręcz resztki, które pozostają po produkcji herbaty sypanej. Pewnym kompromisem jest herbata w piramidkach, stworzonych z ekologicznego materiału. Piramidki nie zawierają całych liści, ale większe ich fragmenty, które mają miejsce, aby się rozwinąć.

Herbata liściasta - jak parzyć?

Zaopatrzenie się w dobrej jakości herbatę liściastą, to nie wszystko. Bardzo ważny jest też sposób jej parzenia, na który składa się kilka czynników: temperatura wody, czas parzenia, ilość użytego suszu, parzenie herbaty pod przykryciem. Każda zmiana może mieć wpływ na smak i aromat naparu. Na przykład efektem zbyt długiego parzenia liści herbaty będzie intensywny i gorzki smak naparu. Podobny efekt będzie, gdy do filiżanki lub kubka wsypiemy zbyt dużo suszu. Herbata zalana zbyt chłodną wodą będzie z kolei bardzo słaba i bez smaku. W dużym uproszczeniu poszczególne rodzaje herbaty można parzyć w następujący sposób:

• herbata czarna: temperatura wody - około 100 °C (najlepiej 98 °C), czas parzenia - około 3-4 minuty;
• herbata zielona: temperatura wody - 60-80 °C, czas parzenia - 2-3 minuty. Liście zielonej herbaty można zalewać kilkukrotnie. Istnieje przekonanie, że najbardziej wartościowe jest drugie zalanie;
• herbata biała: temperatura wody - 80-90 °C, czas parzenia - 3-5 minut. Podobnie jak zieloną herbatę, można zalewać ją kilkukrotnie - wydłużając czas parzenia przy każdym kolejnym zalaniu;
• herbata żółta: temperatura wody - 80-85 °C, czas parzenia - około 3 minut. Warto zaparzyć ją w szklanym naczyniu - w efektowny sposób zmienia swoją barwę. Tak, jak zieloną i białą herbatę, można zalewać ją kilka razy, a przy każdym kolejnym zalaniu należy wydłużyć czas parzenia;
• herbata niebieska - oolong: temperatura wody - 90 °C, czas parzenia - nie dłuższy niż 5 minut;
• herbata czerwona - pu-erh: temperatura wody - 90-96 °C, czas parzenia - 3 minuty. Czerwoną herbatę również można zalewać wiele razy.

Kup herbatę w naszym sklepie internetowym!

Jak już zauważyliście, w naszym sklepie sprzedajemy nie tylko „zielone złoto” Ameryki Południowej. Interesuje nas także zdrowa żywność oraz inne naturalne i przepyszne napary, w tym kawa i oczywiście herbata. Dzięki współpracy z marką Mary Rose mamy już całkiem pokaźną ofertę wysokiej jakości herbat, pochodzących z całego świata. Mamy między innymi różne rodzaje czystych herbat bez dodatków, jak: czarną herbatę yunnan czy zieloną senchę. Polecamy też niesamowite, aromatyczne i bardzo smaczne mieszanki herbat z ziołowymi i owocowymi dodatkami. Nasze serce skradła czarna herbata Magic Forest, a w cieplejsze dni uwielbiamy popijać ziołową, orzeźwiającą kompozycję zielonej herbaty Fresca. Ostatnio bardzo posmakowała nam też słodko-aromatyczna czerwona herbata pu-erh Tropicana. Wśród oferty herbat mamy też zielę, które nie do końca jest herbatą - rooibos. Powstaje z czerwonokrzewu afrykańskiego, który uprawiany jest na terenie Republiki Południowej Afryki. W odróżnieniu od herbaty - Camellia sinensis, nie zawiera kofeiny, dlatego też rooibos można bez przeszkód pić o każdej porze dnia.

Źródła informacji:

1. Hasło „Herbata” w Wikipedii.
2. Ranking krajów według konsumpcji herbaty na osobę.
3. Badania marketingowe w zakresie spożycia herbaty.