Rooibos. Herbata czy nie herbata?

Kawa i herbata to popularne na całym świecie pobudzające napary. Naszym sercom, zakochanym w Ameryce Południowej, najbliższa jest yerba mate. Ciepły napar przyjemnie rozgrzewa, pobudza i jednocześnie relaksuje. Jednak nie każdemu służy zawarta w herbacie czy yerbie kofeina. Rozwiązaniem jest zdobywający coraz większą popularność rooibos. Co to jest, jak smakuje i czy są jakieś przeciwwskazania do jego picia?

Spis treści:

1. Rooibos - czerwone, afrykańskie zielę
2. Rooibos zdrowszy niż zielona herbata? Co się w nim znajduje?
3. Herbata rooibos - jak działa? Właściwości zdrowotne
4. Rooibos na odchudzanie i nie tylko…
5. Czy herbata rooibos wykazuje działanie lecznicze?
6. Rooibos - herbata czy nie herbata?
7. Jak parzyć rooibos?
8. Herbata rooibos - przeciwwskazania
9. Herbata rooibos - jaka jest najlepsza?

Rooibos - czerwone, afrykańskie ziele

Z pewnością obiła się Wam ta nazwa o uszy. „Rooibos” to połączenie dwóch słów z języka afrikaans i dosłownie oznacza „czerwony krzew”. Botaniczna, łacińska nazwa rośliny brzmi Aspalathus linearis. Rooibos rośnie w południowej części Afryki, a konkretniej w górach Cederberg. To niewysoki krzew - osiąga maksymalnie 2 metry wysokości. Ma miękkie liście w kształcie igieł i kwitnie żółtymi kwiatami. W Afryce ponoć rooibos znany był już tysiące lat temu, ale do Europy trafił stosunkowo niedawno, na początku XX wieku. Stało się to za sprawą rosyjskiego kupca, Benjamina Ginsberga, który podróżował do Afryki i zainteresował się uprawianym przez tubylców krzewem. Rosjanin przeprowadził szereg eksperymentów na roślinach, które miały usprawnić produkcję i rozwinąć przemysł. Około 30 lat później właściwości rooibosa zbadał i opisał francuski lekarz dr Pieter Le Fras Nortier.

Rooibos zdrowszy niż zielona herbata? Co się w nim znajduje?

W rooibosie znajduje się około 30 związków fenolowych, czyli polifenoli, które są szeroko doceniane za antyoksydacyjne właściwości. Wśród nich za najważniejszą uznaje się aspalatynę. Stężenie polifenoli w rooibosie jest nawet dziesięciokrotnie większe niż w zielonej herbacie! Antyoksydanty zwalczają powstające w organizmie wolne rodniki, które przyczyniają się do szybszego starzenia komórek, zmieniają strukturę DNA i zwiększają ryzyko zachorowania na raka.

Skład chemiczny rooibosa obejmuje również takie związki jak:

• tanina
• rutyna
• luteolina
• katechiny
• kwercetyna

Mamy tu w niewielkiej ilości garbniki i kumarynę.

W filiżance naparu z rooibosa znajdziemy również minerały:

• fluor
• wapń
• żelazo
• potas
• magnez
• miedź
• mangan
• sód
• fosfor
• cynk
• witaminę C

Mówiąc o tym, co znajduje się w rooibosie, trzeba też wspomnieć, czego w nim nie ma. Rooibos nie zawiera kofeiny, co odróżnia go od zwykłej herbaty czy yerba mate.

Herbata rooibos - jak działa? Właściwości

Nie zawiera kofeiny, więc nie pobudza jak kawa czy w znacznie mniejszym stopniu herbata. Po co więc pić napar z czerwonokrzewu? Czy herbata rooibos jest zdrowa? Jak najbardziej! Wspomnieliśmy o zawartej w rooibosie ogromnej ilości polifenoli, a więc wykazuje silne działanie antyoksydacyjne. Zawarte w nim witaminy i minerały sprawiają, że doskonale odżywia organizm. Połączenie antyoksydantów z mikroelementami sprawia, że rooibos działa również doskonale na odporność - pomaga uniknąć przeziębienia. Kwercetyna, która się w nim znajduje to częsty składnik środków antyalergicznych. Napar z rooibosa łagodzi więc lekkie objawy alergii. Fluor ma z kolei dobroczynne działanie na szkliwo zębów. Zawarty w rooibosie kwas cynamonowy wpływa na działanie bakteriobójcze i grzybobójcze, co przekłada się między innymi na sprawniejsze działanie układu pokarmowego. Niektórzy zastanawiają się, czy herbata rooibos zakwasza organizm? Nie! Działa dokładnie odwrotnie. Odkwasza organizm i pomaga pozbyć się nieprzyjemnych dolegliwości, jak ból brzucha, zaparcia czy rozstrój żołądka. Herbata rooibos ma również doskonały wpływ na wątrobę, wykazując działanie regeneracyjne. Poza tym, działa uspokajająco. Rozluźnia i łagodzi rozdrażnienie, działa pod tym względem podobnie do naparu z melisy.

Rooibos na odchudzanie i nie tylko…

Oprócz wymienionych wyżej właściwości, napar z czerwonokrzewu wykazuje także działanie, które może niektórych mocno zachęcić do jego picia. Okazuje się, że herbata rooibos dobrze działa na odchudzanie. Napar z afrykańskiego ziela jest niskokaloryczny i dobrze wspiera proces przemiany materii. Wiele osób zastanawia się, czy herbata rooibos jest moczopędna? W kawie, yerba mate czy zwykłej herbacie za to działanie odpowiada kofeina, której w rooibosie nie ma. Rooibos działa inaczej. Bardzo dobrze nawadnia organizm, a co za tym idzie, regularne picie skłania do częstszych wizyt w toalecie. W ten sposób sprawniej usuwane są z organizmu toksyny i różne szkodliwe substancje, które się w nim odkładają. Rooibos działa zbawiennie nie tylko na wnętrze, ale także na zewnętrzną część ciała. Wspomniane wcześniej antyoksydanty hamują starzenie się komórek, co ma wpływ również na skórę. Napar można pić, ale także wykorzystać jako naturalny tonik. Rooibos łagodzi stany zapalne i podrażnienia. Wspomaga gojenie się ran, łagodzi poparzenia słoneczne i wspomaga leczenie trądziku. Okłady z czerwonokrzewu pomogą pozbyć się brzydko wyglądających worków pod oczami. Co więcej, korzystny wpływ rooibosa na redukcję zmarszczek został wykorzystany przez producentów kosmetyków, którzy dodają ekstrakt z czerwonokrzewu do kremów. Dobrze działa także na włosy - przyspiesza ich wzrost i przeciwdziała wypadaniu. Dodawany jest więc do szamponów i odżywek.

Czy herbata rooibos wykazuje właściwości lecznicze?

Napar z czerwonokrzewu afrykańskiego nie jest lekiem, ale ze względu na swoje prozdrowotne właściwości może być doskonałym wsparciem w leczeniu niektórych chorób, co potwierdzają badania naukowe. Na przestrzeni lat przeprowadzonych zostało wiele testów - zarówno na zwierzętach i ludziach - podczas których badano wpływ rooibosa na poziom glukozy we krwi. Istotną rolę grają tu polifenole. Stwierdzono, że zawarta w rooibosie aspalatyna wykazuje właściwości przeciwcukrzycowe. Napar z czerwonokrzewu nie tylko ogranicza insulinooporność, ale łagodzi powikłania związane z cukrzycą. Badania dowiodły także, że zawarte w rooibosie składniki aktywne mają wpływ na przebieg zespołu metabolicznego, na który składają się takie zaburzenia jak otyłość, nadciśnienie tętnicze i zaburzenia gospodarki węglowodanowej i lipidowej. Podczas badania grupie osób obciążonych ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych podawano 6 filiżanek naparu przez 6 tygodni. Po tym czasie stwierdzono wzrost enzymów antyoksydacyjnych, obniżenie poziomu „złego” cholesterolu i trójglicerydów oraz podwyższenie stężenia „dobrego” cholesterolu. Ze względu na dużą zawartość żelaza, herbata rooibos zalecana jest kobietom będącym w ciąży i osobom cierpiącym na anemię.

Rooibos - herbata czy nie herbata?

Wiemy już, że rooibos jest zdrowy, ale wróćmy do tego, czym właściwie jest. Powszechnie rooibos nazywany jest czerwoną herbatą i choć sami w tym tekście kilka razy użyliśmy określenia „herbata rooibos”, to przyznajemy, że nie jest to całkiem poprawna nazwa. „Czerwony” w nazwie odnosi się do miedzianej barwy suszu i sporządzonego z niego naparu i z tą częścią całkowicie się zgadzamy. Wątpliwości przysparza jednak używane w potocznej mowie określenie „herbata”, choć jest w pewnym stopniu zrozumiałe. Herbatą określa się napary sporządzone z liści krzewu herbacianego, czyli Camellia sinensis. Choć znanych jest wiele rodzajów herbaty - czarna, zielona, biała, żółta i ich najróżniejsze odmiany - to wszystkie powstają z tej samej rośliny. Z definicji więc rooibos herbatą nie jest. Są jednak pewne podobieństwa. Po pierwsze, zanim susz trafi do imbryczka, by mógł powstać z niego napar, przechodzi proces produkcji, który jest bardzo podobny do tego, jaki stosowany jest w przypadku herbaty. Listki i łodyżki czerwonokrzewu po zbiorze poddawane są fermentacji, podczas której nabierają charakterystycznego, czerwonego koloru. Niekiedy fermentację się pomija. Poddane jedynie procesowi suszenia listki zachowują oliwkowozielony kolor - tak powstaje zielona odmiana rooibosa. Po drugie, rooibos często myli się z herbatą, ze względu na sposób przyrządzenia naparu.

Herbata rooibos - jak parzyć?

Napar z rooibosa przyrządza się właściwie tak samo jak herbatę. Wystarczy wsypać do filiżanki 1-2 łyżeczki suszu, zalać wrzątkiem i parzyć przez około 4-5 minut. Ze względu na dość drobną strukturę suszu, do przyrządzenia naparu można użyć zaparzacza. Susz ma miedzianoczerwoną barwę i na ten sam kolor barwi się napar z niego sporządzony. Ma przyjemny, ziołowy, owocowo-ziemisty aromat. W smaku jest łagodny, słodkawy, z wyczuwalną miodową nutą. Nie czuć w nim goryczy, charakterystycznej dla herbaty czy yerba mate. Sprawdza się nie tylko w ciepłej wersji, ale też w zimnej, jako ostudzona „herbata” czy napój sporządzony metodą cold brew. Podany w chłodnej formie doskonale gasi pragnienie.

Jakie są przeciwwskazania do picia rooibosa?

Nie mamy wątpliwości, że napar z czerwonokrzewu afrykańskiego jest zdrowy, ale czy wszyscy mogą go pić? Czy są jakieś przeciwwskazania do picia herbaty rooibos? A jak wypada w kontekście karmienia piersią? W odróżnieniu od kawy czy herbaty, rooibos nie zawiera kofeiny, więc jest całkowicie bezpieczny zarówno dla niemowląt, jak i dla kobiet w ciąży. Kofeina pobudza i powoduje rozdrażnienie, może też przyczynić się do bezsenności. Herbata rooibos, która jej nie zawiera, jest bezpieczna również dla dzieci. Czy herbata rooibos podnosi ciśnienie? Nie, regularne picie naparu nie tylko obniża, ale też reguluje ciśnienie tętnicze krwi. Rooibos wykazuje wiele prozdrowotnych właściwości i bez wątpienia warto wprowadzić go do swojej diety, jednak musimy wspomnieć w tym miejscu, że odnotowane zostały przypadki niepożądanej reakcji czerwonokrzewu z niektórymi lekami. Osoby będące pod stałą opieką lekarza z powodu przewlekłych chorób powinny więc najpierw skonsultować się ze specjalistą przed zdecydowaniem się na regularne picie rooibosa.

Pij rooibos na zdrowie!

Jeśli zachęciliśmy Was cudownymi właściwościami afrykańskiej „herbaty”, jaką jest rooibos, pewnie zastanawiacie się, gdzie ją kupić i jaką wybrać. W naszym sklepie kupicie wysokiej jakości klasyczny Rooibos Superior popularnej marki herbat Mary Rose - bez żadnych dodatków i w bardzo przystępnej cenie. Ze względu na łagodny smak i aromat czerwonokrzew nie tylko doskonale smakuje solo, ale też perfekcyjnie łączy się z dodatkami, herbatą czy yerba mate. Fanom pobudzających naparów polecamy zaskakująco smaczną kompozycję brazylijskiej yerba mate, rooibosa i wiśni - Yaguar Cherry Lady. Tym, którzy wolą jednak łagodniejsze napary, polecamy Yerbatę od Mary Rose - Rooibos Pear, czyli połączenie yerba mate i herbaty (w tym przypadku rooibosa), z dodatkiem soczystej gruszki i jabłka.

Źródła informacji:

1. wikipedia.org.
2. E. Joubert, Rooibos (Aspalathus linearis) beyond the farm gate: From herbal tea to potential phytopharmaceutical, South African Journal of Botany, październik 2011, Vol. 77, Issue 4, s. 869-886. Dostęp
3. M. Sasaki, N. Nishida, M. Shimada, A Beneficial Role of Rooibos in Diabetes Mellitus: A Systematic Review and Meta-Analysis, Molecules, kwiecień 2018, 23 (4), 839. Dostęp
4. K. Bernacka, Herbata z czerwonokrzewu. Rooibos w terapii zespołu metabolicznego, dietetycy.org, grudzień 2020.
5. N. Plewa, Rooibos – „herbata” dla wszystkich?, dietetycy.org, maj 2019.